Natuurkunstpark 2018 - Pasvorm

Natuurkunstpark 2018 – PASVORM

Dit jaar organiseert de Kunstenaars Vereniging Flevoland voor de 14^de keer Natuurkunstpark, een kunstroute in Natuurpark Lelystad. Je loopt als bezoeker door het park en komt dan de verrassende kunstwerken tegen! Er staan weer bordjes bij de kunstwerken, met daarop een poëtische tekst. Deze teksten geven betekenis aan de kunstwerken zonder dat ze teveel uitleggen; ze geven de bezoekers een manier van kijken.

Elk jaar is er een ander thema. Dit jaar is het thema PASVORM. Een aantal kunstenaars grijpt het thema aan om te vertellen over de manier waarop de mens de natuur behandelt: de natuur is niet vrij om te groeien en te bloeien, maar wordt door de mens ingesnoerd. Een van de kunstenaars bekritiseert met zijn werk de manier waarop de journalistiek door de commercie wordt vermalen tot eenheidsworst. Er zijn ook kunstenaars die het thema luchtig benaderen en een speels object hebben gemaakt. Kortom, iedere kunstenaar vult het thema op haar of zijn eigen manier in. De bezoekers van het park worden vervolgens even in beroering gebracht of aan het denken gezet… en vervolgen hun weg in het park op zoek naar de dieren die zich verschuilen in het groen – zoals otters, elanden, zwijnen en przewalskipaarden.

Als je de wandeling maakt, dan kom je werken tegen van Iris van ’t Bosch, Linde Gadellaa, Isabel Fírvida, Rob van den Broek, Willem Hoogeveen, Michel Bongertman, Ninette Koning, Sonja Rosing, Marisja van Weegberg en Els Franken. De teksten zijn geschreven door Hein Walter.
Net als voorgaande jaren worden er weer ansichtkaarten gemaakt van de werken. Die zijn drie weken na de opening gratis beschikbaar bij het bezoekerscentrum – zolang de voorraad strekt.
De opening is op zondag 8 juli, om 14.00 uur. U bent van harte welkom! Na een welkomstwoord vertrekt de groep voor een wandeling langs de werken. De opening eindigt zoals altijd met een drankje en een hapje. De ansichtkaarten zijn vanaf 29 juli beschikbaar. De kunstwerken blijven tot eind oktober staan.
(De foto's van de opening zijn gemaakt door Martin Koetsier)

Openingswoord, uitgesproken door Hein Walter

Welkom, dames en heren, bij de opening van Natuurkunstpark 2018.
Voor wie mij niet kent, mijn naam is Hein Walter, ik heb samen met Michel Bongertman en Trudy van der Meer dit project georganiseerd.

Voordat ik wat dieper inga op het thema en de werken die u straks gaat zien, wil ik eerst wat mensen en organisaties bedanken.
Allereerst Het Flevo-landschap. Dit is de 14^de keer dat we hier Natuurkunstpark hebben kunnen organiseren, en elk jaar werken we goed samen met de organisatie. Wij zijn hier te gast bij het Flevo-landschap en we voelen ons welkom.
We danken ook de gemeente Lelystad. Kunst, en zeker kunst op locatie, kan niet zonder subsidie. Die subsidie krijgen we van de gemeente Lelystad. Daar zijn we dankbaar voor.
We danken het bestuur van de KVF, voor het steeds weer uitsteken van hun nek!
We danken u, dames en heren, voor uw aanwezigheid. Kunst kan niet zonder publiek. We hebben uw instemming nodig, uw enthousiasme, uw ogen en uw oren en ook is het fijn om af en toe tegen u tekeer te gaan, om u een boodschap mee te geven. In zo’n geval staat u symbool voor de maatschappij. Dat doen we zonder te vragen of die rol u past of niet, u krijgt die rol gewoon toebedeeld. Zo gaat dat met kunst.

We danken ook de kunstenaars die dit jaar meedoen. Els Franken, Ninette Koning, Marisja van Weegberg, Rob van den Broek, Iris van ’t Bosch, Sonja Rosing, Willem Hoogeveen, Michel Bongertman, Isabel Fírvida en Linde Gadellaa. Zonder kunstwerken is er natuurlijk geen kunstroute!

We danken Trudy van der Meer op voorhand. De drankjes en hapjes aan het eind van de opening heeft zij verzorgd.

Elk jaar hebben we een thema. Dit jaar is het thema PASVORM. Bij het kiezen van het thema zoeken we naar een goede mix van vrijheid en beperking. Teveel vrijheid werkt niet goed en teveel beperking ook niet. De kunstenaars moeten volop ideeën kunnen krijgen, een waaier aan mogelijke invullingen, maar je moet toch het gevoel hebben dat de werken enigszins bij elkaar passen. Het is een pasvorm.
We hebben ook een procedure. Zo hebben we dat beschreven in het projectplan en daar moeten we ons aan houden. Zo staat in de regels die we zelf hebben geschreven dat we vragen aan de leden van de KVF om een ontwerp in te dienen. Dus om mee te kunnen doen, moet je lid zijn van de KVF, een vereniging van professionele kunstenaars. Vervolgens beoordelen we de ontwerpen met een groep die is samengesteld uit de organisatie van Natuurpark en drie vertegenwoordigers vanuit het Flevo-landschap. We bekijken en lezen de ontwerpen en maken een keuze. Is je ontwerp aangenomen, dan past het binnen de pasvorm. Wordt je ontwerp afgewezen, dan valt het erbuiten.
In de week voorafgaand aan de opening kunnen we de werken bouwen.
Ik heb vooral het werk in het voortraject op me genomen: fondswerving, communicatie tussen kunstenaars en afspraken met het Flevo-landschap, publiciteit, dat soort dingen. Michel is vooral in de week van het bouwen aan het werk, om hulp te bieden, mee te denken en soms ook streng te zijn als iets niet gaat volgens onze normen. Trudy is de olie in het hele proces.

Natuurkunstpark is een pasvorm. De kunstenaars weten waaraan ze beginnen en meestal gaat dat goed. Het wordt een probleem als iemand de regels wil veranderen. En dat komt voor. Dan voelt de pasvorm als een korset.
Dat soort wringen komt niet alleen hier voor, maar overal in de wereld. Daar waar het botst, daar is er sprake van een pasvorm die niet past.

U kent het vast, kinderspeelgoed. Zo’n kubus met gaten erin. Het ene gat is een driehoek, de ander een rondje, een rechthoek. De bijgeleverde blokken moeten passen in de gaten.
Het is een van de eerste ervaringen op het gebied van conformeren. De kinderen moeten zich dan aanpassen. Het ronde blokje gaat niet door het gat van het vierkant. En het rechthoekje gaat niet door de ronde opening. Wil je het ronde blokje in het doosje doen, dan zal je je moeten aanpassen aan de regels van het speelgoed. Een kind dat dat niet wil, die zal een andere oplossing zoeken. Die gaat vals spelen (het rechthoekje blijkt op een bepaalde manier toch ook in het vierkante gat te passen) of die probeert met geweld dat niet passende blokje door dat ene gat te duwen. Daar botst het dan. Het kinderspeelgoed is, als het goed is, sterk genoeg en is bestand tegen het kindergeweld.

Het dagelijks nieuws staat bol van voorbeelden van pasvorm-botsingen. Asielzoekers zijn mensen die niet konden of wilden leven binnen de pasvorm van het land waar ze vandaan kwamen. Mensen die deze asielzoekers liever niet zien komen, die willen niet dat de pasvorm verandert. Die zeggen dat de nieuwkomers zich moeten aanpassen aan de normen en waarden van het land en niet andersom. Geen minaretten in Nederland, want die horen niet hier, zeggen ze dan.
Mensen die van geslacht willen veranderen, die voelen zich niet thuis in hun lichaam, in de pasvorm waarmee ze geboren zijn. Tegenstanders van deze ontwikkeling zeggen dat God de menselijke pasvorm heeft gemaakt en dat daar niet aan gerommeld moet worden.
Zit je in de gevangenis, dan heb je blijkbaar iets gedaan wat niet past in de pasvorm van de wet, of in ieder geval ben je door een rechter daarvoor schuldig bevonden.
Ga je solliciteren naar een baan, dan moet je je kleden naar de norm van dat bedrijf of organisatie, zit je op school, dan kleed je je naar de norm van de andere scholieren, of als je op wilt vallen, dan juist niet; ben je je hier in Nederland geboren, dan verwachten we van je dat je Nederlands spreekt, een huis hebt, een stofzuiger, een koelkast, een bed en een tafel met stoelen en dat je elke dag de gordijnen open doet. Zo ja, dan pas je in de pasvorm. Zo niet, dan ben je een vreemde eend.
Je gaat niet ’s nachts op straat voetballen, je parkeert je auto niet op de stoep, je mag in Amsterdam fietsen door rood licht ook al mag het niet van de politie.
Allemaal pasvorm.

Er zijn tegenwoordig heel veel vreemde eenden, mensen die het anders doen. Mensen die andere gewoontes hebben, andere talen spreken, op andere momenten op vakantie gaan, op seksueel gebied dingen doen waarvan ze honderd jaar geleden nog nooit gehoord hadden, die niet om zes uur samen eten, noem maar op. Allemaal mensen die een andere pasvorm hebben dan ik – laat ik het bij mezelf houden. Misschien is het wel iets van de huidige tijd dat er meer vreemde eenden zijn dan mensen die passen in de wat oudere pasvorm. De maatschappij is als een slang. We vervellen regelmatig, steeds een nieuwe huid.
Als er voldoende mensen zijn die het anders willen, en die het anders doen, dan verandert de pasvorm. Dat ging vroeger altijd geleidelijk en langzaam, maar omdat in onze tijd alles snel gaat, gaat ook de verandering van pasvorm snel. We zijn meesters van het veranderen.
Toch lukt het de meesten niet om eindeloos te blijven mee veranderen. Van negentigjarigen verwachten we niet dat ze een computer hebben. Van negentigjarigen verwachten we niet dat ze iets begrijpen van Hiphop en games. Ik hoorde onlangs van iemand wiens oude moeder nog leeft alsof Nederland verzuild is. Ze wil geen brood kopen bij de katholieke bakker. Haar dochter gaat de strijd niet meer aan en laat haar leven in haar eigenlijk gelijk. Deze mevrouw leeft in een versleten pasvorm. Maar dat mag. Ze was vroeger een doorsnee Nederlander, maar ze is nu zelf een vreemde eend geworden.

Dat roept bij mij de vraag op in welke pasvorm ik leef als ik straks negentig ben. Dan praat ik misschien over een mobiele telefoon, terwijl in die tijd een telefoon helemaal niet meer bestaat. Of dan denk ik in termen van maatschappelijk belang, terwijl dan misschien iedereen echt alleen voor zijn eigen nut en voordeel leeft.

Dé Nederlander bestaat niet. Er is geen pasvorm die voor alle Nederlanders geldt. De een eet spruitjes en aardappelen, de ander eet couscous, de een ligt in de zomer op het strand van Zandvoort, de ander zit de hele dag in het theehuis, de een kijkt naar Netflix, de ander naar de Chinese televisie. De mensen die naar  de Nederlandse televisie kijken, kijken zelfs niet eens maar naar dezelfde programma’s en ook niet meer op dezelfde tijd. Ieder beleeft de dingen op zijn eigen tijd. Er is geen pasvorm die voor alle Nederlanders opgaat. Er is zelfs geen pasvorm die voor alle mensen opgaat. Dé Nederlanders bestaat niet en ook Dé Mens bestaat niet. Niet sociaal, geen psychologisch, niet cultureel en zelfs niet lichamelijk. We zijn als mensheid een verzameling individuen, we denken allemaal anders en we zien er allemaal anders uit. En hoe verder we komen in de tijd, hoe meer de verschillen lijken te worden. De wereld wordt te klein, niet omdat we met meer zijn, maar omdat ons geestelijk bereik groeit. Ons aura, ons persoonlijk territorium, onze mening. Want als het alleen om het aantal zou gaan, dan was er geen probleem. Geef die zeven miljard mensen allemaal een vierkante meter leefruimte en we passen allemaal in de provincie Utrecht.
Nee, het gaat om onze persoonlijke levensruimte. Die wordt groter. We passen al lang niet meer in de kleren van 1950. Toen woonden we met acht mensen in een huis dat nu net aan voor twee volwassenen met twee kleine kinderen goed genoeg is.
Toen was ik klein. Het ging prima. Mijn vader had zelfs kantoor in huis en mijn moeder een kleine kamer waar ze haar naaimachine had. Het woord pasvorm heb ik daar voor het eerst gehoord. Van mijn moeder, toen ze een jurk maakte; ze trok de pasvorm eerst over op doorzichtig papier. Daarna knipte ze de vormen uit en legde die op de stof. Een halve eeuw geleden.
Nu 50 jaar later staan we hier en gaan we kijken naar hoe de kunstenaars zich hebben laten inspireren door het thema. Els is door het thema gaan nadenken over de verschillende huidskleuren. Linde en Ninette hebben het thema geplaatst in de natuur, hoe gaan we daar als mens mee om, Marisja is afgereisd naar China en heeft diervormen geknipt uit de Chinese dierenriem, Rob heeft het thema speels opgevat en in die speelsheid diepte gevonden, Iris houdt van het experiment en wil niet gevangen worden in een pasvorm, Sonja ziet in de beperking van het woord Dát juist de onbeperkte ruimte van het al, Willem is als altijd kritisch en vindt in elk thema een middel om te ageren tegen een bepaald onderdeel van de maatschappij, Michel reist terug in de tijd en vond daar de duivel in de vorm van de god Pan en Isabel ten slotte stelt de kennis ter discussie, wat weten wij vandaag de dag van appels! Ze heeft een paradijselijke appelboom gemaakt. Pluk er niet van, want de kans bestaat dat je door een beheerder uit dit park van Eden wordt weggestuurd! Of misschien doet God het zelf wel! Het is tenslotte zondag.
Kom, we gaan.