Achtergronden 16 - Els Franken

Els Franken – Thuis

Vorig jaar overleed mijn moeder. Ik denk dat we allemaal gevormd worden door de relatie die we met onze ouders hebben, de dingen die gebeuren, die dingen die we hebben moeten missen; mijn leven is daarop geen uitzondering. 
In de maanden na haar overlijden, kreeg ik het idee om een kunstwerk te maken, als herinnering aan haar, aan hoe ik haar zag in mijn jeugd. 
Mijn moeder was, net als veel vrouwen in die tijd, verbonden aan haar huis, zorgde voor het gezin en deed de dagelijkse dingen die moesten gebeuren. Velen van ons zullen zo’n leven nu sleur noemen, maar mijn moeder vond het geluk in het voorspelbare. Of geluk… ik vermoed dat ze zichzelf niet afvroeg of ze gelukkig was. Als er orde was, als de dagelijks dingen gingen volgens de gewoonte en op vaste tijden, dan was ze in haar goede doen. Dan kon ze eten maken, de was doen, breien, handwerken en de bloemen verzorgen. Op zaterdag gingen we in bad en werden de nageltjes geknipt van alle zeven kinderen. Welke verschillende persoonlijkheden achter die nageltjes schuilgingen, dat was een vraag die ze niet stelde, althans, ik heb dat nooit gemerkt. Misschien is het ook meer van deze tijd om vrienden te worden met je kinderen en kleinkinderen, om de persoonlijkheid van je kinderen te ontdekken en te kennen. 

Ik heb een werk gemaakt waarmee ik haar herinner. Zes doeken aan een waslijn. Ik heb gekozen voor theedoeken omdat het benadrukt dat het een eenvoudig  en huiselijk leven betreft. De doeken heb ik op verschillende manieren en met verschillende technieken ingevuld: de soep op zondag, de tuin, de was op maandag, het blauwe tafellaken…. Sommige doeken heb ik geborduurd, de liefhebberij van mijn moeder. De doeken hangen aan een waslijn, zoals vroeger in alle tuinen de was met knijpers aan de waslijn hing. Tegenwoordig hebben veel mensen drogers – het was een hele overgang toen er op een dag een wasmachine in huis kwam. Ik herinner me zelfs de tijd nog dat ze het regenwater kookte, toen we nog geen waterleiding hadden. De luxe heeft ze natuurlijk later wel leren kennen, maar de tijd van het harde huishoudelijke werken heeft haar gevormd. 
Ik hang de schone was buiten, al zitten er in de doeken wel twee teksten verborgen die iets over mijn beleving over die tijd en aan haar verraden: “Jij, jij hebt niks te willen” bij het doek met het wasgoed en “Zou ik niet mijn moeder eren…” op het doek waar ik het tafellaken heb nageborduurd. 

Dit werk is voor mij zijstap, al gebruik ik wel stoffen en garens, zoals ik altijd doe. Mijn werk is doorgaans expressief figuratief; letterlijk maak ik staande figuren, die in beweging zijn of die weg lijken te willen, maar niet kunnen. Je kunt om die werken heen lopen. Ik gebruik hedendaagse stoffen, ik probeer door de stof een bepaalde betekenis aan het beeld te geven. De werken zeggen allemaal iets over mij en mijn leven. Ik krijg vaak als reactie dat mensen het emotioneel werk vinden. 

Het werk over mijn moeder is ruimtelijk en tegelijk tweedimensionaal. De voorstelling op de theedoeken is in lijn gemaakt. Het tweedimensionale past goed bij mijn moeder. Ze bleef in haar eigen wereld en ze liet weinig van haar binnenwereld zien. Mijn generatie is ruimtelijker. Letterlijk, in de zin dat ik het huis uit ging, weg van Bergen op Zoom en weg van de tuinderij van mijn ouders. En ook ruimtelijker in de zin dat ik meer kan reflecteren dan mijn moeder, over wie ik ben, mijn wensen, emoties en ambities. 

Misschien kan er in de toekomst nog een aanvulling op het werk komen, je weet nooit; herinneringen genoeg. Maar  voor nu heb ik mijn jeugd afgesloten. 

www.elsfranken.com